Jos Allewijn en Gerben Lems verlaten Accent Avondscholen

Op het Eeuwfeest van Accent Avondonderwijs – op 23 mei 2024 – zullen directeuren Jos Allewijn en Gerben Lems officieel afscheid nemen van hun geliefde avondscholen. Jos was 49 jaar verbonden aan Avondschool Zuid en Gerben 41 jaar aan Avondschool Centrum. Samen waren ze jarenlang het boegbeeld van het Avondonderwijs, de unieke onderwijstak binnen CVO waar volwassen cursisten met een (licht) verstandelijke beperking terecht kunnen. Een afscheidsinterview met beide heren.

Linkerfoto: Jos Allewijn. Rechterfoto: Gerben Lems en cursist Leon.

Waar komt de liefde voor het Avondonderwijs vandaan?

Gerben: ‘Ik heb een broer die meervoudig gehandicapt is en die ik zeer regelmatig bezoek in Doorn. Dus van huis uit ben ik bekend met het omgaan met mensen met een beperking. Ik zet me graag in voor deze doelgroep, omdat voor niemand het onderwijs hoeft te stoppen bij hun 18^e. Ik vind het een uitdaging om de onzichtbare talenten van de cursisten zichtbaar te maken en te benutten. Zo kan ik op Avondschool Centrum niet zonder voormalig cursist Leon. Hij is ondertussen als vrijwilliger aangesteld en ik beschouw hem als mijn “adjunct directeur”. Hij is mijn steun en toeverlaat. Onze cursisten wil ik kansen en gereedschap geven om mee te doen in deze maatschappij. Daarnaast wil ik graag verbindingen leggen tussen de werelden van mensen met en zonder beperking. Naast mijn werk voor de Avondschool zet ik me ook met enthousiasme in voor ASVZ* en zeilen we wekelijks met Stichting Plons op de Kralingse Plas. Daarbij trainen we ook voor onze deelname aan de Special Olympics. Een happening!’

Jos: ‘Vanaf mijn eerste baan als “meester” heb ik mij aangetrokken gevoeld tot het speciaal onderwijs, destijds heette het nog blo. Vrijwel direct ben ik begonnen om in de avonduren met schoolverlaters te werken: sollicitatiebrieven schrijven, biljarten en klaverjassen. Zo leuk om samen te verkennen wat je nodig hebt in de Grote Boze Wereld. We hebben het over het jaar 1974, dus geen TikTok of Instagram. Kaartspelletjes, die moest je leren om mee te kunnen doen in de bouwkeet en solliciteren moest per handgeschreven brief! Er kwamen steeds meer schoolverlaters bij, ook die al jaren van school waren en nog geen werk hadden. Ik had een aantal aquaria in de klas die we samen verzorgden. Daardoor konden twee leerlingen werken bij de toenmalige speciaalzaak Breijer Aquarium in Rotterdam-Zuid. Er kwamen steeds meer aandachtsgebieden bij: koken, geldrekenen, taal, Engels, reizen met het openbaar vervoer, en ook tekenen en schilderen. In het begin was het “liefdewerk, oud papier”, maar al gauw waren we met een team van zes onderwijzers. Toen hebben we voor het eerst subsidie aangevraagd en gekregen bij de gemeente Rotterdam. Na drie jaar stapte ik over naar een nieuw schooltype dat in 1977 opgericht werd: vso-mlk. Die school heette de Jacob Juchschool. Daar heb ik de “Avondverzorging” mee naar toe genomen.’

Wat is het bijzondere van het Avondonderwijs?

Jos: ‘Onbetaalbaar waren de vele momenten van verbondenheid en puur geluk met elkaar. Ook vrijwilligers en stagiaires gaven steevast aan: “Aan het einde van de avond heb ik meer energie dan aan het begin”. De authenticiteit, puurheid, ongedwongenheid, directheid en het ontbreken van “dubbele agenda’s” bij de cursisten vormen een modelmaatschappij. Met onze algemene directie hebben we vele “bijna-rampen” in de bezuinigingsdriften van de gemeente kunnen voorkomen. Gelukkig konden we een potje breken bij de toenmalige wethouders, onder andere Sjaak van der Tak, Leonard Geluk, en Hugo de Jonge.’

Gerben: ‘Het avondonderwijs geeft voldoening en veel positieve energie. Al mijn jaren heb ik plezierig samengewerkt met een team van professionals, vrijwilligers en stagiaires die dit hebben mogen ervaren. Kenmerkend is dat het werken met en voor deze doelgroep je raakt en zorgt voor blijvende verbondenheid. Je werkt met cursisten die puur, loyaal en dankbaar zijn. Dankzij de Rotterdamse politiek en CVO Accent die ons welgezind zijn mogen we toch al honderd jaar voorzien in een behoefte.’

Wat verwacht je voor de toekomst van het Avondonderwijs?

Gerben: ‘We zien een groeiende interesse voor de Avondschool bij de omringende gemeentes en derden. Er is de afgelopen tijd plek gekomen voor niet-formeel NT2-onderwijs en daarnaast ook aansluiting op de problematiek van NT1. Door onze aanpak zijn we flexibel en kunnen we daarop inspelen. Er is wel een vergrijzing van de originele doelgroep. Om de avondschool bestendig te houden is samenwerking met het vso en praktijkonderwijs (pro) gewenst. Zo kunnen we kijken naar gezamenlijke kansen en mogelijkheden voor deze leerlingen om ook een leven lang te leren.

Jos: ‘Daarom móet de Avondschool blijven voortbestaan, steeds in het centrum van nieuwe ontwikkelingen en aansluitend bij de noden en wensen van cursisten en begeleiders. Voor mijn opvolgers: laat je onderdompelen in de “binge-beleving” die het omgaan met onze doelgroep met zich meebrengt. Het vormt voor iedereen een ultieme vorm van zingeving. Met pensioen gaan is overigens voor anderen, voor oude mensen… Mijn verslaving raak ik nooit meer kwijt. Net als de Avondschool: “een leven lang leren”.’

Jos en Gerben, bedankt voor alles wat jullie het Avondonderwijs hebben gebracht in al die jaren! Óp naar het feest van het honderdjarig bestaan!

* ASVZ is een organisatie voor zorg- en dienstverlening aan mensen met een verstandelijke beperking